Hoe gebeurde het met jou?
Eerst door een heel sterke ervaring toen ik 21 was. In die tijd werd dat een ‘piekervaring’, of een ervaring van ‘kosmisch bewustzijn’ genoemd, en daardoor vielen er veel dingen ineens weg, of wat ik toen dacht, op hun plaats. Ik zag ‘eeuwigheid’ altijd als een heel lange tijd, maar toen werd duidelijk dat het afwezigheid van tijd was.
Had je iets gebruikt of gebeurde het zomaar?
Ik had LSD gebruikt. Het was een doorslaggevende ervaring. Ik was nogal depressief die dag door bepaalde omstandigheden en ik vond alles zo fake wat ik deed en zei. Ik was met een groep mensen, maar ik ging boven zitten en zette een willekeurige plaat op en dat bleek een Beatle-plaat te zijn: I’ve got a feeling, a feeling deep inside/ I’ve got a feeling, a feeling I can’t hide – die depressie brak en er was enorme opluchting, maar het was tegelijk heel vrolijk en alle tegendelen verenigden zich met elkaar.
Wat overbleef was het hierNUmaals. Het universum beantwoordde niet meer aan ‘groot’ of ‘klein’, het had dus geen referentiepunt meer, kon groot noch klein zijn. Het was heel duidelijk dat iedereen het eigenlijk wist en dat iedereen net deed of hij het niet wist. Die ervaring ‘zei’: ‘Alles is één’ – en mijn conclusie achteraf was: O, als alles EEN is dan ben ik onderdeel van die eenheid en verantwoordelijk voor wat er gebeurt en moet ik dus aan mezelf werken om te zorgen een beter deel van het geheel te worden…
Dat klinkt dualistisch.
Precies. Het was dus niet helemaal duidelijk, want echte eenheid heeft geen onderdelen; een diamant heeft facetten, maar geen onderdelen. En dat is jaren zo gebleven. Er jeukte iets in mijn achterhoofd, en langzaam kwam er duidelijkheid, zoals het opklaren van een mist; ik wist ineens dat HET niet gaat om de ervaring, maar om dat wat zich bewust is van de ervaring, de ruimte waarin de ervaring zich afspeelt.En of dat een piekervaring is, of je handen wassen, of je teen stoten – het maakt niet uit voor dat waar het in gebeurt. HET is het zien zelf en niet dat wat je gezien hebt. En dat is de verschuiving.
De Beatles zongen wat jij al wist?
Ze waren natuurlijk een expressie van die generatie, en ze zwengelden het ook aan, maar zodra HET duidelijk voor je is, zegt ALLES het! Niet alleen de Beatles, maar ook de groenteman als hij zegt: ‘Nou, dit is het dan’ en op dat moment zegt alles en iedereen het en maakt ’t niet meer uit wie het zegt. Als iemand zegt: ‘Hier zijn we dan’ dan zegt-ie alles.
Had je de behoefte om te checken met iemand die in die tijd (zestiger jaren) bekend stond als een verlichte?
In die tijd was er Ram Dass. Ik had zijn boek Be Here Now gelezen. Hij was in De Kosmos in Amsterdam (een soort spiritueel Paradiso). Ik zat naast hem in het macrobiotische restaurant beneden. Er zat een andere jongen bij en die zei: ‘Voel je ook de warmte? Voel je ook zijn liefde?’, maar ik voelde dat niet zo. Ram Dass had het over ‘be here now’ en ik zei: ‘ja, dat is duidelijk’; toen keek hij me heel streng aan en zei: ‘Are you here now?’ En ik zei: ‘Where else could I be?’ Toen draaide hij zich om, ging met iemand anders praten en zei: ‘Ja, er zijn mensen die het met hun hoofd weten, maar niet met hun hart’. En op dat moment voelde ik me niet meer zo aangetrokken tot een discipelrelatie met hem…
En de laatste keer was in 2001, toen ik bij Ramesh Balsekar was in Duitsland. Dat was heel prettig, heel warm. Ik sprak met Wayne Liquorman. Ik zei: ‘Ik heb helemaal begrepen wat er hier besproken wordt; ik zou niet weten wat ik vragen moest.’ En Wayne zei: ‘Maar je zegt nog wel ‘ik’ heb het helemaal begrepen.’ Tja, dacht ik, grammatica, hoe moet je het anders zeggen… Maar het bleef kleven, het tilde zichzelf op en opeens werd het vanzelf helder: Er is geen ik die inzicht heeft; er is zien zoals er zijn is.
Een kleine verschuiving naar hoe het eigenlijk al is.
Maar wel heel belangrijk.
Het was niet een grote klap, het had geen enorm effect. Op wie moet het een effect hebben? Wie moet er roepen ‘Eureka, ik heb het’, dan ben je weer waar je was. Ik zie Leo gewoon zijn dingen doen, en ik zie dat hij in zijn leven bepaalde karaktertrekjes heeft ontwikkeld, en dat er bepaalde dingen zijn die hij liever heeft dan andere dingen. Hij houdt bijvoorbeeld van dit eten en niet zo van dat eten en hij vindt dit een leuke film en dat een minder leuke film, maar er is nu Iets wat naar Leo kijkt en Leo aan de gang ziet en Leo kan ook niet meer zo serieus genomen worden als daarvoor. Het is niet dat ik niet geïdentificeerd ben als ‘ik ben Leo’, maar Ik Ben datgene wat Leo zijn gang ziet gaan.