En als voorbeeld van deze leegte wordt gezegd dat het net is als de fundamentele puurheid en helderheid van een spiegel. Een meester zou de leerling een spiegel kunnen laten zien en uitleggen dat de spiegel zelf niet oordeelt of de reflecties die er in verschijnen mooi of lelijk zijn; de spiegel wordt niet veranderd door welke reflectie dan ook die er in verschijnt, noch wordt zijn vermogen om te kunnen weerspiegelen daardoor ooit aangetast. Dan wordt uitgelegd dat de lege natuur van het bewustzijn net is als de natuur van een spiegel, puur, helder, en doorschijnend. Wat er ook maar verschijnt, de lege essentie van het bewustzijn kan nooit worden verloren, beschadigd of bezoedeld.
Alhoewel leegte op de manier zoals hierboven werd uitgelegd de essentiële onderliggende staat is van alle fenomenen zullen die zich blijven manifesteren; zowel mentale gebeurtenissen als “echte” objecten die als extern worden ervaren. Net als weerspiegelingen, die, hoewel ze leeg zijn, blijven verschijnen in de spiegel, zullen ook dingen doorgaan te bestaan en zullen gedachten blijven oprijzen.
De meester kan een fysieke spiegel gebruiken om te laten zien dat, ongeacht of datgene dat wordt gereflecteerd goed of slecht is, mooi of lelijk, het vermogen om te weerspiegelen, inherent aan de spiegel, gaat functioneren zo gauw er iets voor geplaatst wordt. Dan zal hij uitleggen dat hetzelfde gebeurt met dat wat “de natuur van het bewustzijn” genoemd wordt en dat dat ontdekt wordt in nonduale contemplatie. Elk soort gedachte of gebeurtenis kan verrijzen, maar de natuur van het bewustzijn wordt er niet door geconditioneerd en zal niet oordelen. Het zal simpelweg reflecteren wat verrijst, net zoals een spiegel dat doet, in overeenstemming met zijn eigen natuur.
Dus de Zhi, de Basis, de fundamentele toestand van het individu en van het bestaan, is in essentie leeg, en toch is het niettemin zijn aard om te manifesteren. Hoe het manifesteert is als Energie, en als voorbeeld wordt deze energie vergeleken met de reflecties die in de spiegel verschijnen. De meester kan nogmaals een spiegel aan de leerling tonen en uitleggen dat de weerspiegelingen die er in verschijnen de energie zijn van de spiegels inherente natuur die zich zichtbaar manifesteren.
Nu, alhoewel we, om de Basis uit te leggen, die kunstmatig kunnen scheiden van zijn Essentie, Natuur en Energie, laat het voorbeeld van de spiegel zien dat deze drie aspecten onderling van elkaar afhankelijk zijn en niet van elkaar gescheiden kunnen worden. De oorspronkelijk pure leegheid van de spiegel, zijn heldere capaciteit tot reflecteren, en de reflecties zelf zijn in feite onafscheidelijk en alle zijn essentieel voor het bestaan van wat bekend staat als “een spiegel”.
Als het niet leeg zou zijn, zou de spiegel niet reflecteren; als het niet een heldere capaciteit tot weerspiegelen had, hoe had het dan reflecties kunnen manifesteren? En als het niet reflecties zou kunnen manifesteren, hoe zouden we dan kunnen zeggen dat het een spiegel was? Hetzelfde is waar van de drie aspecten van de Basis: Essentie, Natuur en Energie zijn onafscheidelijk.
Een spiegel heeft vorm noch kleur. Maar toch, als er een rood kleed voor geplaatst wordt lijkt de spiegel rood, en met een groen kleed er voor geplaatst lijkt het groen, enzovoorts. Aldus, alhoewel de leegte van de spiegel in essentie oneindig en vormloos is, is de energie van de spiegel zodanig dat het elke vorm kan manifesteren. Hetzelfde gebeurt met de energie van een individu – hoewel het in beginsel oneindig en vormloos is, is het duidelijk dat het de capaciteit heeft om elke vorm aan te nemen.
Uit: Chogyal Namkhai Norbu: The Crystal and the Way of Light
“The nature of mind” is hier vertaald als “de natuur van bewustzijn” ipv “de natuur van de geest”.
“Dang” is hier vertaald als “de energie die in beginsel…is”